Co to jest upadłość konsumencka?
Upadłość konsumencka – definicja i cel
Upadłość konsumencka, nazywana potocznie bankructwem konsumenta, to postępowanie prawne skierowane do osób fizycznych, które znalazły się w stanie trwałej niewypłacalności – czyli nie są w stanie regulować swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jej głównym celem jest oddłużenie dłużnika, a dopiero w drugiej kolejności zaspokojenie wierzycieli. Celem jest przywrócenie dłużnikowi możliwości normalnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym i społecznym, poprzez uwolnienie go od nadmiernego ciężaru długów. Nowelizacje przepisów, w szczególności te z marca 2020 roku, znacząco liberalizują przesłanki ogłoszenia upadłości, co ułatwia dostęp do tego narzędzia osobom potrzebującym wsparcia w wyjściu z kryzysu finansowego. Upadłość konsumencka jest możliwa niezależnie od łącznej kwoty zadłużenia, o ile występuje wspomniany stan niewypłacalności.
Na czym polega upadłość konsumencka – krok po kroku
Proces ogłoszenia upadłości konsumenckiej rozpoczyna się od złożenia odpowiedniego wniosku do właściwego sądu rejonowego, najczęściej na specjalnie przygotowanym formularzu. Kluczowym warunkiem jest niewypłacalność, rozumiana jako niemożność regulowania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Prawo zakłada domniemanie niewypłacalności, jeśli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych od co najmniej trzech miesięcy. Po złożeniu wniosku sąd bada jego formalną poprawność oraz przyczyny niewypłacalności. Na tym etapie sąd może również ustalić, czy dłużnik celowo nie doprowadził do swojej niewypłacalności w ciągu ostatnich 10 lat, co mogłoby skutkować oddaleniem wniosku. W przypadku pozytywnej decyzji, sąd ogłasza upadłość, wyznacza syndyka masy upadłościowej, który zarządza majątkiem dłużnika, a następnie ustala plan spłaty wierzycieli. Plan ten może trwać od 36 do 84 miesięcy, a po jego wykonaniu, niewykonane zobowiązania są umarzane. W niektórych sytuacjach, gdy sytuacja dłużnika wskazuje na trwałą niezdolność do spłat, sąd może umorzyć zobowiązania bez ustalania planu spłaty. Istnieją dwa tryby postępowania: uproszczony, bez udziału sędziego-komisarza, oraz standardowy, bardziej złożony.
Kto może ogłosić upadłość konsumencką?
Osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej, może ogłosić upadłość konsumencką, jeśli spełnia warunek niewypłacalności. Dotyczy to osób zadłużonych, które z różnych przyczyn – czy to utraty pracy, choroby, czy nieprzemyślanych decyzji finansowych – nie są w stanie terminowo regulować swoich zobowiązań wobec wierzycieli. Upadłość konsumencka jest dostępna niezależnie od wysokości zadłużenia, kluczowe jest faktyczne wystąpienie stanu niewypłacalności. Wniosek o upadłość konsumencką może złożyć każdy dłużnik indywidualny, który znalazł się w trudnej sytuacji finansowej i nie jest w stanie sprostać swoim długom.
Upadłość konsumencka a działalność gospodarcza
Choć upadłość konsumencka jest skierowana przede wszystkim do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, przepisy prawa upadłościowego przewidują również możliwość skorzystania z tego instrumentu przez byłych przedsiębiorców. Kluczowym warunkiem jest zakończenie działalności gospodarczej przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką. Oznacza to, że osoba, która kiedyś prowadziła firmę, ale obecnie jej nie prowadzi i jednocześnie jest niewypłacalna, może ubiegać się o oddłużenie na zasadach upadłości konsumenckiej.
Upadłość konsumencka przedsiębiorcy – czy jest możliwa?
Tak, przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mogą ogłosić upadłość konsumencką, ale pod pewnym warunkiem. Muszą oni złożyć wniosek o upadłość po zakończeniu swojej działalności gospodarczej. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca zamknął firmę i nadal posiada niezapłacone zobowiązania, które wynikają z jego działalności lub życia prywatnego, może skorzystać z procedury upadłości konsumenckiej. Traktowani są oni w takiej sytuacji na równi z konsumentami, co ułatwia im proces oddłużenia.
Proces ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Warunki i wniosek o upadłość konsumencką
Aby móc ogłosić upadłość konsumencką, podstawowym i najważniejszym warunkiem jest stan niewypłacalności, czyli niezdolność do terminowego regulowania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Prawo zakłada domniemanie tej niewypłacalności, jeśli opóźnienie w spłacie trwa co najmniej trzy miesiące. Proces rozpoczyna się od złożenia wniosku o upadłość konsumencką do właściwego sądu rejonowego. Wniosek ten powinien być kompletny i zawierać wszelkie wymagane prawem informacje dotyczące dłużnika, jego majątku, wierzycieli oraz przyczyn niewypłacalności. Sąd może oddalić wniosek, jeśli stwierdzi w nim błędy, nieprawdziwe informacje lub jeśli udowodni, że dłużnik celowo doprowadził do swojej niewypłacalności w ciągu ostatnich 10 lat.
Upadłość konsumencka bez majątku – jak to wygląda?
Sytuacja, w której dłużnik nie posiada żadnego majątku, który mógłby zostać przeznaczony na spłatę wierzycieli, nie jest przeszkodą w ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. W przypadku braku majątku, który podlegałby zajęciu przez syndyka (np. przedmioty niezbędne do życia i pracy), koszty postępowania upadłościowego mogą być tymczasowo pokrywane przez Skarb Państwa. W takiej sytuacji, po przeprowadzeniu postępowania, sąd może umorzyć zobowiązania dłużnika w całości, bez konieczności ustalania planu spłaty. Jest to szczególnie korzystne dla osób w najtrudniejszej sytuacji finansowej, które nie mają żadnych aktywów.
Konsekwencje i korzyści upadłości konsumenckiej
Upadłość konsumencka a BIK – czy informacja trafi do rejestru?
Tak, informacja o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej trafia do Biura Informacji Kredytowej (BIK). Dane te są przechowywane w rejestrze przez okres 10 lat od daty ogłoszenia upadłości. Obecność takiej informacji w BIK może mieć wpływ na zdolność kredytową dłużnika w przyszłości, utrudniając mu na przykład uzyskanie nowego kredytu czy pożyczki. Po zakończeniu postępowania upadłościowego, nawet jeśli długi zostały umorzone, wpis w BIK pozostaje widoczny przez wspomniany okres.
Plan spłaty wierzycieli i umorzenie długów
Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, sąd ustala plan spłaty wierzycieli, który określa, jakie kwoty i w jakim terminie dłużnik będzie musiał spłacać. Okres ten może wynosić od 36 do 84 miesięcy. Po skutecznym wykonaniu wszystkich zobowiązań wynikających z planu spłaty, niewykonane dotychczas zobowiązania są umarzane. Należy jednak pamiętać, że niektóre rodzaje zobowiązań nie podlegają umorzeniu w ramach upadłości konsumenckiej. Dotyczy to przede wszystkim świadczeń alimentacyjnych, kar grzywny orzeczonych przez sąd, a także odszkodowań zasądzonych za przestępstwa popełnione przez dłużnika. Celem jest oddłużenie dłużnika, ale z poszanowaniem pewnych kategorii długów.
Dodaj komentarz